Uczniowie klas I – VI Szkoły Podstawowej w Rytlu edukacją przyrodniczą zajmują się od wielu lat. W roku szkolnym 2008/2009 tradycyjnie kontynuowali tematykę edukacji leśnej.

Działania  w kierunku Edukacji Leśnej odbywały się przez cały rok szkolny. Uczestniczyli w niej wszyscy uczniowie naszej szkoły(w klasach I – III 92 uczniów, w klasach IV – VI 132 uczniów) oraz 11 wychowawców, 4 nauczycieli przyrody i inni nauczyciele uczący w klasach IV – VI. Realizacja postawionych zadań możliwa była dzięki ogromnemu poparciu dyrekcji Zespołu Szkół w Rytlu. Ważny element stanowiła współpraca ze środowiskiem lokalnym: Nadleśnictwami Rytel, Czersk i Woziwoda, Kołem Łowieckim „Bór” 152 w Rytlu, Fundacją Ekologiczną Ziemi Chojnickiej i Zaborskiej w Chojnicach, Parkiem Narodowym „Bory Tucholskie” i Zaborskim Parkiem Krajobrazowym.

Nasi uczniowie systematycznie zdobywali wiedzę o lesie podczas zajęć lekcyjnych oraz na następujących zajęciach dodatkowych realizowanych społecznie: Klub Wiewiórka oraz Młody Obserwator  dla klas I – III,  Klub Młodego Ekologa, kółko przyrodnicze dla wszystkich chętnych z klas IV – VI.

Uczniowie uczyli się właściwych zachowań nie tylko na lekcjach przyrody, ale przede wszystkim podczas zajęć w pobliskich lasach, gdyż Rytel położony jest w samym sercu Borów Tucholskich. Odwiedzanie ścieżek przyrodniczo – leśnych w Nadleśnictwach: Rytel, Czersk i Woziwoda należy do przyrodniczych tradycji szkoły. Uczniowie przez cały rok kształtowali wrażliwość i szacunek dla ojczystej przyrody podczas różnych spotkań z leśnikami i myśliwymi, a także przez organizowanie różnorodnych akcji, konkursów i imprez.

        Nasi najmłodsi uczniowie z klas I – III wraz ze swoimi wychowawcami realizowali program „ Czym skorupka za młodu nasiąknie, czyli jak pokochać przyrodę, żeby ona pokochała nas” zawierający szereg bloków tematycznych, np. „Las nas zauroczył”, „Pora wesoła”, „Jesień w lesie da się lubić”, „Na ratunek Ziemi”, „Pomagamy zwierzętom przetrwać zimę”, „W przyjaźni z przyrodą”, „Las zaprasza”. Punktem wyjścia do poznania zaplanowanych wiadomości były liczne wycieczki i spacery do okolicznych lasów. Podczas tych „wizyt” dzieci mogły na własne oczy i za pomocą lupy, lornetki obserwować przyrodę, czerpać wiadomości, które wykorzystywały podczas zajęć. Poznawały warstwy lasu, rozpoznawały w terenie gatunki drzew po liściach, pokroju, owocach, korze drzew. Mierzyły obwody pni drzew, zbierały próbki, które posłużyły do tworzenia zielników, makiet zaprezentowanych na szkolnych wystawach. Każdą porę roku witały razem z mieszkańcami lasu, obserwując zmiany zachodzące w przyrodzie, zachowaniu zwierząt, wyglądzie drzew, krzewów i roślin zielnych. Jesienią żegnały odlatujące ptaki. Uczyły się rozpoznawać, w jaki sposób zwierzęta przygotowują się do zimy. Poznały zwierzęta zimujące w naszym sąsiedztwie. Obserwowały bezkręgowce żyjące w ściółce i glebie. Zimą systematycznie dokarmiały ptaki w szkolnych karmnikach. Rozpoznawały tropy zwierząt i ślady pozostawione na śniegu. Wiosna była porą roku, którą dzieci zajęły się szczególnie. Poznawały ją wszystkimi zmysłami na wycieczkach i ścieżkach edukacyjnych, gdzie, podzielone na grupy, wykonywały przydzielone zadania. Dzieliły się obserwacjami i zdobytą wiedzą. Poznawały życie mrówek i ich rolę w lesie. Rozpoznawały ptaki, uświadamiały sobie potrzebę ochrony ptasich gniazd. Systematycznie odwiedzały las, wykorzystując go jako miejsce rekreacji i wypoczynku. Tu przeprowadzane były liczne zajęcia ruchowe z wykorzystaniem naturalnych przeszkód i przyborów, ćwiczenia oddechowe i wyciszające. 

      

Tematyka, która regularnie przewijała się przez wszystkie pory roku, dotyczyła ochrony lasu i jego mieszkańców oraz pożytków płynących z lasu. W ramach problematyki ochrony lasu uczniowie brali udział w prelekcji zorganizowanej przy współpracy z Nadleśnictwem Rytel pt. „Las rośnie wolno, płonie szybko”. Chęć ochrony bogactwa, jakim jest las zachęciła, dzieci do aktywnego udziału w zorganizowanych na terenie szkoły zbiórkach: makulatury, aluminiowych puszek i baterii. Dzieci uczestniczyły również w akcji „Sprzątanie świata”. Uwieńczeniem trzyletniej edukacji leśnej była wycieczka do Muzeum Przyrodniczo – Leśnego w Woziwodzie. Zobaczyły tam naturalne okazy zwierząt w ich siedliskach oraz wystawę dotyczącą pracy leśnika, ochrony lasu, gospodarki leśnej, łowieckiej. Uczniowie uczestniczyli w prelekcji na temat pożytków z lasu. Dodatkowo odwiedzili ścieżkę przyrodniczo – leśną. Na trasie ścieżki szczególną uwagę zwrócili na remizę dla ptaków, paśniki, karmniki, lizawki i pomniki przyrody, poznali rezerwat  „Doliny Brdy”. Podsumowaniem całorocznych wiadomości na temat lasu były liczne konkursy: wiedzy „Co nam daje las”, plastyczne „Czysty las miejscem schronienia zwierząt i wypoczynku ludzi”, „Ratujmy naszą Ziemię” oraz wystawa pt. „Uroki lasu” i ekspozycja zielników, makiet warstwowej budowy lasu.

         

Maluchy poznają przyrodę poprzez zabawę, obserwacje i bezpośrednie doświadczenia. „Prawdziwa” edukacja leśna zaczyna się od klasy IV, podczas której systematycznie zdobywają i utrwalają wiedzę na lekcjach przyrody. Uzupełniają i poszerzają ją na zajęciach dodatkowych. Wielu uczniów rozwija swoje zainteresowania i bierze udział w organizowaniu licznych akcji i konkursów o tematyce ekologiczno – przyrodniczej. Doskonale układa się współpraca z Nadleśnictwem Rytel i Kołem Łowieckim „Bór” w Rytlu. W jej wyniku powstało i zostało zrealizowanych w ostatnich latach wiele projektów: „Ożywić pola”, „ W leśnym kręgu”, „Biesiada myśliwska”, „Formy ochrony lasu i pożytki z lasu”.  Dzięki projektowi „W leśnym kręgu” i szczególnej pomocy Nadleśnictwa Rytel udało się utworzyć przy naszej szkole ścieżkę przyrodniczo – leśną, wyposażoną m.in. w tablice z oznaczonymi drzewami i krzewami charakterystycznymi dla naszych okolic oraz kącik z ławkami i stolikami do prowadzenia zajęć terenowych. Przy tej okazji sala przyrodnicza wzbogaciła się o zestaw pni do rozpoznawania drzew leśnych. Tworzony pod patronatem NFOŚiGW projekt „Ożywić pola”, który realizowaliśmy przez trzy kolejne lata, zaowocował m.in. utworzeniem remizy śródpolnej znajdującej się w sąsiedztwie strzelnicy myśliwskiej w Rytlu, posadzeniem na obszarze 1,34 ha ponad 2000 drzew i krzewów oraz zdobyciem przez uczniów naszej szkoły dwóch wyróżnień od Zarządu Głównego Polskiego Związku Łowieckiego w Warszawie. Dzięki realizacji tego projektu rozpoczęła się nasza wspólna przygoda w organizowaniu „Biesiady myśliwskiej” tj. imprezy plenerowej adresowanej do uczniów ze szkół początkowo gminy, a obecnie powiatu chojnickiego. W tym roku szkolnym przygotowaliśmy już trzecią edycję biesiady. Jej celem jest popularyzowanie wiedzy  przyrodniczej, łowieckiej i o ochronie przyrody poprzez bezpośredni kontakt z naturą. Strzelnica w Rytlu  daje organizatorom takie możliwości. Cisza, bezpieczna odległość od zabudowań, otoczenie lasu to sytuacja, która sprzyja wypoczynkowi, refleksji i dobrej zabawie. Zespoły uczniowskie startowały w następujących konkursach: przygotowały plakat na temat „ Las rośnie wolno, a płonie szybko”, rozwiązywały test wiedzy przyrodniczo – myśliwskiej,  rozpoznawały  głosy ptaków, gatunki drzew  po pędach, szyszkach, drewnie, sadziły  drzewka oraz strzelały z wiatrówki do tarczy. W tej ostatniej konkurencji  wybrano Króla Strzelców. Biesiada myśliwska w Rytlu  łączy zdobywanie wiedzy z zabawą. Potwierdzeniem tej idei były liczne atrakcje, w których wzięli udział wszyscy uczestnicy. Koło Łowieckie przygotowało pokaz strzelectwa myśliwskiego, pracownicy  Nadleśnictwa  Rytel – prelekcję i wystawę pod nazwą „ Od nasionka do drzewa” oraz pokaz działań przeciwpożarowych, przedstawiciele Parku Narodowego „ Bory Tucholskie” w Charzykowach – liczne konkursy przyrodnicze. Całość uświetniły występy wokalno – instrumentalne uczniów z Ośrodka Kultury w Rytlu oraz Szkoły Podstawowej w Rytlu. Biesiadę zakończono wspólnym ogniskiem połączonym z pieczeniem kiełbasek.

 

W ramach projektu „Formy ochrony lasu i pożytki z lasu” w klasach IV została zrealizowana wycieczka do Słowińskiego Parku Narodowego i ruchomych wydm. Uczniowie mogli tam zaobserwować skutki niszczycielskiego wpływu nadmorskiego piasku na las, poznali wydmuchrzycę nadmorską, która chroni las. Odwiedzili także ścieżkę przyrodniczą w Woziwodzie. Zapoznali się tam z pracą leśników, dowiedzieli się o pożytkach, jakie daje nam las. Poznali także formy ochrony lasu. Wycieczki pozwoliły na wykonanie prac indywidualnych w postaci folderów, opracowań i rysunków oraz plakatów wykonanych grupowo na tematy „Ochrona lasu” i „Pożytki z lasu”. Zaprezentowano je na wystawie podczas międzyklasowego konkursu. Przygotowane pytania dały możliwość wykazania się zdobytą wcześniej wiedzą.  
           Kolejnym dowodem naszej doskonałej współpracy z Nadleśnictwem Rytel było zaproszenie klas V na ścieżkę przyrodniczo – leśną do Klosnowa. Uczniowie brali udział w Dniu Otwartym w Lasach Państwowych zorganizowanym w ramach Europejskiego Tygodnia Leśnego. Wizyta w Klosnowie pozwoliła naszym uczniom bliżej poznać pracę leśników w szkółce leśnej, zasady tworzenia lasu „od nasionka do drzewa” oraz zwiedzić zabytkową i nową wyłuszczarnię nasion.

W ramach edukacji leśnej i proekologicznej od wielu lat w naszej szkole organizowane są różne akcje. Od 1994 roku szkoła aktywnie uczestniczy w akcji „Sprzątanie Świata”, w której wspierają nas Urząd Miejski w Czersku i Nadleśnictwo Rytel. Każdy z uczestników ma ściśle wyznaczone zadanie do spełnienia: Urząd Miejski – dostarcza worki i rękawice do segregacji śmieci, Nadleśnictwo Rytel –zajmuje się zbiórką zebranych odpadów, szkoła – prowadzi prelekcje na temat „Śmieci mniej, Ziemi lżej”, nagłaśnia akcje w środowisku, zachęca do segregacji odpadów, sprząta wyznaczone w harmonogramie tereny tj. skwery, ulice, pobliskie lasy oraz sporządza raport z wyników akcji i wysyła go do Nadleśnictwa Rytel.

 

Tradycją szkoły jest organizowanie
w okresie Święta Ziemi Tygodnia Kultury Ekologicznej i Zdrowotnej. Pomysł powstał w 1996 roku. Wówczas zespół nauczycieli przyrody, nauczania zintegrowanego i wychowania fizycznego opracował program „Zdrowi
w przyrodzie”, który uzyskał akceptację MEN. W ramach tegorocznego tygodnia
z zakresu tematyki leśnej zrealizowano: sadzenie lasu przez klasy VI, połączone
z pogadanką przeciwpożarową,  prelekcje z leśnikiem pt. „Zagrożenia wynikające
z wypalania traw”, pokaz sprzętu gaśniczego wykorzystywanego w lasach. Zorganizowano również wystawę podsumowującą tematykę leśną zrealizowaną w klasach I – VI. 

Nasi uczniowie z powodzeniem uczestniczyli w konkursach promujących wiedzę przyrodniczo – leśną, zdobywając czołowe lokaty:

·     I miejsce dla dwojga uczniów z klasy V w XXII edycji konkursu „Mój las” zorganizowanego przez LOP Zarząd Okręgu w Gdańsku za pracę pt. „Być przyjacielem lasu i przyrody – co przez to rozumiesz?”

·     I miejsce dla trojga uczniów klas VI w konkursie  przyrodniczo
– łowieckim – III Biesiada myśliwska.

·     I miejsce dla trojga uczniów klas VI w konkursie  wiedzy przyrodniczo
 – leśnej organizowanym przez Nadleśnictwo Czersk.

·     Poza tym uczniowie klas IV i V wzięli udział w VIII Powiatowym Konkursie Humanistyczno – Przyrodniczym: „Ortografia w przyrodzie” pod hasłem: „Płazy naszej okolicy.”

 

Wszystkie przedsięwzięcia, które realizowała nasza szkoła, utwierdziły nas w przekonaniu, że uczniowie doskonale znają formy zachowania w lesie, potrafią właściwie funkcjonować i korzystać z darów oraz uroków otaczających nas borów. Cieszymy się, że podjęliśmy się tego zdania. Jesteśmy dumni z naszej współpracy z leśnikami, myśliwymi oraz innymi organizacjami zajmującymi się ochroną lasu. Najważniejsze jednak jest ciągle przed nami. Musimy cały czas mówić głośno i wszędzie – na lekcjach w szkole, organizując imprezy ekologiczne, na zebraniach z rodzicami, w rozmowach z samorządowcami – o potrzebie ochrony tych miejsc. Być może tą drogą uda się zainteresować tym problemem innych i zmienić ich dotychczasowe myślenie.

 

           Sprawozdanie przygotowały: 
                                                    Jolanta Bobińska, Ewa Konopka, Julita Majkowska,
                                                    Jolanta Oelrich, Natalia Osowicka, 
                                                    Lucyna Worobiec, Jolanta Wozinska