Andrzej Konopka
wymagania edukacyjne
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny. KLASA 8
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań edukacyjnych na ocenę dopuszczającą.
I. Kształcenie literackie i kulturowe
I.1. Czytanie utworów literackich – liryka
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
Utwory liryczne
zna pojęcie literatura piękna,
wie, że liryka jest jednym z rodzajów literackich,
odróżnia utwór liryczny od innego utworu,
zna podstawowe cechy utworów lirycznych,
wygłasza z pamięci wskazany utwór liryczny,
krótko opowiada, o czym jest przeczytany wiersz,
nazywa swoje wrażenia wywołane lekturą wiersza,
wie, kto to osoba mówiąca w wierszu,
wyjaśnia pojęcie podmiot liryczny,
wie, kto to bohater liryczny,
wyjaśnia pojęcie adresata / odbiorcy utworu,
odróżnia podmiot liryczny od adresata,
odróżnia wers od strofy (zwrotki),
wyjaśnia, czym są rym, wers, refren,
zna nazwy środków artystycznych: epitet, porównanie, przenośnia, wyraz dźwiękonaśladowczy, uosobienie, apostrofa, ożywienie, symbol, neologizm,
wymienia elementy rytmizujące: wers, strofa, rym, rytm,
zna pojęcia hymnu, pieśni, fraszki, trenu,
przedstawia tematykę wiersza,
zna pojęcie ironii,
wie, jakie jest przesłanie wiersza,
nazywa wartości ważne dla podmiotu lirycznego
rozpoznaje w utworach lirycznych wartości ważne dla Polaków,
dostrzega w omawianych
wierszach elementy historyczne,
wymienia autorów utworów lirycznych wskazanych w Podstawie programowej.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
wymienia cechy poezji,
czyta wiersz głośno i wyraźnie,
wygłasza z pamięci wskazany utwór liryczny, zwracając uwagę na znaki przestankowe,
wypowiada się na temat przeczytanego wiersza,
podejmuje próbę uzasadnienia swoich wrażeń wywołanych lekturą wiersza, określa nastrój wiersza,
wskazuje w wierszu wartości ważne dla poety,
tworzy projekt pracy (rysunek, drama itp.) interpretującej wiersz – przekład intersemiotyczny,
nazywa wyrazy wskazujące na osobę mówiącą w wierszu (podmiot liryczny) i adresata,
opowiada o podmiocie lirycznym, przedstawiając jego myśli i uczucia,
określa adresata wiersza,
wskazuje wers ze zwrotem do adresata,
wskazuje bohatera wiersza,
rozpoznaje w wierszach epitety, porównania, wyrazy dźwiękonaśladowcze, ożywienia, symbole,
wskazuje w wierszu rymy,
rozpoznaje elementy rytmizujące utwór,
rozpoznaje hymn, pieśń, tren, fraszkę,
dzieli wersy na sylaby,
wie, na czym polega ironia i rozumie jej funkcje w utworach lirycznych,
rozpoznaje przesłanie utworu i wypowiada się na temat jego aktualności,
na podstawie poznanych wierszy tworzy drabinę wartości ważnych dla Polaków na przestrzeni dziejów,
wymienia wydarzenia historyczne zawarte w omawianych utworach,
rozumie słowo kontekst i zna rodzaje kontekstów,
zna elementy z życia autorów utworów lirycznych wskazanych w Podstawie programowej.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
uzasadnia, dlaczego utwór należy do liryki,
czyta / wygłasza z pamięci wiersz w odpowiednim tempie, zgodnie z tematem i stylem dzieła,
określa temat wiersza,
opowiada o sytuacji przedstawionej w wierszu,
wyodrębnia obrazy poetyckie,
nazywa i uzasadnia swoje uczucia wywołane lekturą wiersza,
przedstawia, również w formie przekładu intersemiotycznego (np. rysunek, drama itp.), jak rozumie omawiany wiersz,
wskazuje cechy podmiotu lirycznego,
określa cechy bohatera wiersza,
porównuje i nazywa rymy w dwóch dowolnie wybranych strofach,
rozpoznaje w utworach lirycznych przenośnie, uosobienia, neologizmy artystyczne,
rozpoznaje refren jako element rytmizujący utwór,
wymienia cechy hymnu, pieśni, trenu, fraszki,
wyjaśnia, na czym polega ironia,
dostrzega ironię w omawianych wierszach,
formułuje przesłanie utworu lirycznego i zastanawia się nad jego aktualnością,
porównuje wartości ważne dla Polaków ze swoimi wartościami,
dostrzega różne konteksty w omawianych utworach lirycznych,
odwołuje się do biografii autora w interpretacji utworów lirycznych.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
wyjaśnia, na czym polega język poezji,
czytając / recytując wiersz, stosuje odpowiednie tempo, intonację i modulację,
dokonuje interpretacji głosowej utworu lirycznego,
ciekawie opowiada o sytuacji przedstawionej w wierszu, o podmiocie lirycznym, bohaterach i ich uczuciach,
opisuje zachowanie bohatera wiersza i wyraża swoją opinię na ten temat,
porównuje doświadczenia bohatera z własnymi,
opisuje adresata wiersza,
wskazuje cytaty, dzięki którym nazywa uczucia wywołane lekturą wiersza,
wyjaśnia, jak rozumie przesłanie wiersza,
wyjaśnia znaczenie przenośne utworu lirycznego,
uzasadnia własne rozumienie wiersza,
rozpoznaje funkcje środków artystycznych w omawianych wierszach,
odróżnia informacje ważne od mniej istotnych,
wskazuje w wierszu elementy rytmizujące,
wskazuje cechy pieśni, trenu, fraszki w danym utworze,
definiuje pojęcie ironii,
omawia znaczenie ironii w danym utworze,
wyjaśnia przesłanie utworu lirycznego i ocenia jego aktualność,
omawiając utwory liryczne, nawiązuje do kontekstów: historycznego, biograficznego, filozoficznego, kulturowego,
dostrzega i wskazuje nawiązania biograficzne w omawianych utworach lirycznych.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
prezentuje informacje na temat wiersza w dowolnie wybranej formie, w tym w formie interaktywnej,
samodzielnie analizuje i interpretuje utwór poetycki, stosując różne techniki uczenia się,
tworzy własne przykłady poznanych środków artystycznych,
wyjaśnia funkcje środków artystycznych,
omawia wyczerpująco sytuację przedstawioną w wierszu i odwołuje się do własnych doświadczeń,
interpretuje wiersz i uzasadnia swoją tezę interpretacyjną, odwołując się do elementów utworu,
charakteryzuje podmiot liryczny, odwołując się do treści wiersza,
charakteryzuje bohatera, odwołując się do treści wiersza,
porównuje podmiot liryczny z adresatem i bohaterem wiersza i przedstawia wnioski,
rozpoznaje hymn, pieśń, tren, fraszkę wśród innych gatunków literackich,
tworzy pytania do hipotezy interpretacyjnej,
w interpretacji utworów lirycznych wykorzystuje odwołania do wartości uniwersalnych związanych z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi,
w interpretacji utworów lirycznych wykorzystuje potrzebne konteksty, np. biograficzny, historyczny, historycznoliteracki, kulturowy, filozoficzny, społeczny.
I.1. Czytanie utworów literackich – epika
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
Utwory epickie
wie, że epika jest jednym z rodzajów literackich,
odróżnia utwór epicki od utworu lirycznego i dramatu,
wymienia elementy świata przedstawionego: czas, miejsce akcji, bohaterowie, wydarzenia,
rozpoznaje fikcję literacką,
wskazuje elementy
realistyczne (rzeczywiste)
w omawianych utworach epickich,
zna gatunki epickie: mit, bajka, baśń, legenda, przypowieść, opowiadanie, nowela, powieść, epopeja,
wymienia tytuł jako element budowy
utworu epickiego,
wymienia wybrane
wydarzenia tworzące akcję utworu,
rozpoznaje, kim jest osoba wypowiadająca się w utworze epickim,
rozpoznaje i wymienia bohaterów utworu,
zna pojęcia: narrator i narracja,
rozpoznaje w utworze wątek główny,
nazywa swoje wrażenia wywołane lekturą tekstu,
rozpoznaje w tekście znaczenia dosłowne,
opowiada ustnie o treści utworu, zachowując kolejność zdarzeń,
wie, że tekst może mieć
znaczenie przenośne,
wie, czym jest alegoria i symbol w utworze epickim,
wymienia cechy postawy bohatera,
wie, jakie jest przesłanie utworu epickiego,
rozpoznaje w utworach epickich wartości ważne dla Polaków,
dostrzega w omawianych
utworach epickich elementy historyczne,
wymienia autorów utworów epickich wskazanych w Podstawie programowej.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
wymienia cechy utworu epickiego,
opisuje wybrane elementy świata przedstawionego,
wskazuje elementy
realistyczne i fantastyczne w utworach epickich,
wymienia cechy gatunkowe mitu, bajki, baśni, legendy, przypowieści, opowiadania, noweli, powieści, epopei,
wyszukuje w tekście określone informacje,
wskazuje tytuł jako element budowy utworu epickiego,
ustala kolejność zdarzeń,
nazywa rodzaj narratora
i narracji,
rozpoznaje rodzaje bohaterów w utworze,
przedstawia wybranego bohatera,
wymienia niektóre cechy bohaterów,
rozpoznaje wątki poboczne,
wypowiada się na temat przeczytanego utworu,
wskazuje wartości ważne dla
bohaterów,
omawia postawę bohatera,
rozpoznaje w utworze ważne informacje,
tworzy projekt pracy (rysunek, drama, spektakl teatralny itp.) będącej interpretacją utworu – przekład intersemiotyczny,
dostrzega przenośny sens opowieści z Biblii,
rozpoznaje w tekście alegorię i symbol,
rozpoznaje przesłanie utworu,
na podstawie poznanych tekstów tworzy drabinę wartości ważnych dla Polaków na przestrzeni dziejów,
wymienia wydarzenia historyczne zawarte w omówionych tekstach,
rozumie słowo kontekst i zna rodzaje kontekstów w utworach epickich,
zna elementy z życia autorów utworów epickich wskazanych w Podstawie programowej.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
czyta głośno, wyraźnie, z odpowiednią artykulacją i uwzględnieniem znaków interpunkcyjnych,
rozpoznaje rodzaj literacki
czytanego tekstu – epika,
rozpoznaje czytany utwór jako mit, bajkę, baśń, legendę, przypowieść, opowiadanie, nowelę, powieść, epopeję,
opowiada o elementach świata przedstawionego,
odróżnia elementy realistyczne od fantastycznych
zna elementy konstrukcyjne utworu epickiego,
opowiada o wybranych wydarzeniach fabuły,
charakteryzuje narratora utworu,
określa, czy dany bohater jest główny czy drugoplanowy,
wymienia większość cech
bohaterów,
zbiera informacje o bohaterze,
uzasadnia rodzaj narracji:
pierwszoosobowej i trzecioosobowej,
omawia wątek główny,
określa doświadczenia
bohaterów,
prezentuje własne
rozumienie utworu,
ocenia bohaterów,
rozpoznaje informacje mniej
ważne w utworze,
rozpoznaje fakty i opinie,
odczytuje omawiane teksty na podstawie stworzonego
przekładu intersemiotycznego,
omawia przenośne znaczenia opowieści biblijnych,
podaje przykłady alegorii i symbolu,
zna przyczyny niepowodzeń
bohatera,
wypowiada się na temat
przesłania utworu,
porównuje wartości ważne dla Polaków ze swoimi wartościami,
dostrzega różne konteksty w omawianych utworach epickich,
posługuje się biografią autora w interpretacji utworów epickich.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
analizuje elementy świata
przedstawionego i wyciąga
wnioski,
wyjaśnia różnice miedzy
elementami realistycznymi
i fantastycznymi w utworach epickich,
uzasadnia przynależność
rodzajową utworu do epiki oraz gatunkową do mitu, bajki, baśni, legendy, przypowieści, opowiadania, noweli, powieści, epopei,
rozpoznaje elementy konstrukcyjne utworu epickiego,
rozpoznaje związki
przyczynowo-skutkowe,
wskazuje cechy narratora w zależności od jego rodzaju,
rozpoznaje rodzaj bohatera w omawianym utworze,
określa relacje łączące
bohaterów utworu,
uzasadnia wskazane cechy
bohaterów, odwołując się do treści utworu,
selekcjonuje zebrane informacje o bohaterze,
odróżnia bohatera głównego od drugoplanowego,
dokonuje analizy fragmentu utworu, aby określić rodzaj narracji,
określa tematykę utworu,
omawia wątek poboczny,
porównuje doświadczenia
bohaterów literackich
z własnymi doświadczeniami,
odróżnia informacje ważne od mniej istotnych,
porównuje treść czytanych
utworów z własnymi doświadczeniami,
interpretuje biblijne opowieści,
omawia funkcje alegorii,
ocenia postawę bohatera i przyczyny jego niepowodzenia,
formułuje przesłanie utworu,
omawiając utwory epickie, nawiązuje do kontekstów, np. historycznego, biograficznego, filozoficznego, kulturowego,
dostrzega i wskazuje nawiązania biograficzne w omawianych utworach epickich.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
porównuje elementy świata przedstawionego różnych utworów,
uzasadnia przynależność rodzajową i gatunkową utworu epickiego, podając odpowiednie przykłady,
rozpoznaje funkcje elementów budowy utworu: tytułu, podtytułu, puenty, motta, dedykacji, punktu kulminacyjnego,
prezentuje za pomocą narzędzi interaktywnych, jak rozumie wzajemne zależności miedzy wydarzeniami w utworze,
porównuje narratorów w różnych utworach,
charakteryzuje bohatera, również za pomocą narzędzi interaktywnych,
porównuje narrację pierwszoosobową z trzecioosobową i przedstawia wnioski,
określa problematykę utworu i prezentuje ją w twórczy sposób,
ciekawie prezentuje własną interpretację biblijnych opowieści,
w interpretacji utworów epickich wykorzystuje odwołania do wartości uniwersalnych związanych z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi,
w interpretacji utworów epickich odwołuje się do kontekstu biograficznego,
wyjaśnia wpływ kontekstu historycznego i historycznoliterackiego na treść i formę utworów epickich,
porównuje utwory epickie z różnych kultur i epok, uwzględniając kontekst kulturowy, filozoficzny i społeczny.
I.1. Czytanie utworów literackich – dramat
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
Utwory dramatyczne
zna pojęcie dramatu,
wie, że dramat to jeden z rodzajów literackich,
wie, że gatunki dramatu to tragedia i komedia,
zna podstawowe cechy utworów dramatycznych,
odróżnia utwór pisany prozą i wierszem od dramatu,
wymienia elementy świata przedstawionego w dramacie: czas, miejsce akcji, bohaterowie, wydarzenia,
wie, czym się różni realizm od fantastyki w dramacie,
wie, że dzieło dramatyczne ma kontekst
kulturowy i biograficzny,
wymienia utwory dramatyczne poznane w klasach 7 i 8,
zna utwory dramatyczne z kanonu lektur obowiązkowych.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
wie, czym cechuje się dramat jako rodzaj literacki,
zna cechy utworów dramatycznych,
wie, czym cechuje się tragedia i komedia,
opisuje elementy świata
przedstawionego w dramacie,
wymienia charakterystyczne
elementy dramatu: akt, scena, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog,
omawia elementy realistyczne i fantastyczne w dramacie,
rozpoznaje rodzaje bohaterów w dramacie,
zna pojęcie bohatera tragicznego i komizmu,
zna etapy rozwoju akcji dramatycznej,
rozumie pojęcie dramatu romantycznego,
wypowiada się na temat dramatów poznanych w klasach 7 i 8,
krótko opowiada, o czym jest utwór dramatyczny z kanonu lektur obowiązkowych.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
rozpoznaje dramat jako rodzaj literacki,
wskazuje cechy utworów dramatycznych,
wymienia cechy tragedii i komedii,
opowiada o elementach świata przedstawionego w dramacie,
wskazuje akt, scenę, tekst główny, didaskalia, monolog, dialog,
odróżnia elementy realistyczne od fantastycznych,
określa rodzaj bohatera: główny i drugoplanowy,
wskazuje bohatera tragicznego,
ocenia bohaterów dramatu,
określa, na czym polega komizm,
nazywa etapy rozwoju akcji dramatycznej,
rozumie kontekst kulturowy i biograficzny dramatu,
rozpoznaje cechy dramatu romantycznego,
prezentuje w dowolnej formie (w tym w formie interaktywnej) treść dramatów z kanonu lektur obowiązkowych.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
uzasadnia, dlaczego utwór jest dramatem,
omawia cechy rodzajowe dramatu i cechy gatunkowe tragedii i komedii,
wyjaśnia różnice miedzy elementami realistycznymi a fantastycznymi dramatu,
rozpoznaje związki przyczynowo-skutkowe, rodzaj bohatera,
określa relacje łączące bohaterów,
odróżnia bohatera głównego od drugoplanowego,
określa funkcje komizmu,
wyjaśnia, dlaczego dana postać jest bohaterem tragicznym,
omawia etapy rozwoju akcji dramatycznej,
wskazuje w utworze cechy dramatu romantycznego,
wyjaśnia kontekst kulturowy i biograficzny dramatów poznanych w klasach 7 i 8.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
udowadnia, że utwór jest dramatem, podając odpowiednie przykłady z tekstu,
określa funkcje komizmu,
prezentuje według własnego pomysłu, z wykorzystaniem narzędzi interaktywnych, jak rozumie wzajemne zależności miedzy wydarzeniami w dramatach z kanonu lektur obowiązkowych,
określa problematykę dramatów poznanych w klasach 7 i 8 i prezentuje ją w twórczy sposób,
wyczerpująco wypowiada się na temat wydarzeń
przedstawionych w dramatach z kanonu lektur obowiązkowych, odwołując się do znajomości całej lektury.
I.1. Czytanie utworów literackich – utwory synkretyczne
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
Utwory synkretyczne (m.in. Ballada)
wie, że ballada zawiera elementy epiki, liryki i dramatu,
wymienia elementy świata przedstawionego w balladzie,
wie, czym jest punkt kulminacyjny w balladzie,
wymienia utwory synkretyczne poznane w klasach 7 i 8,
zna utwory synkretyczne z kanonu lektur obowiązkowych.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
zna cechy ballady,
dostrzega w balladzie elementy epiki, liryki i dramatu,
omawiam elementy świata przedstawionego w balladzie;
wyjaśnia, czym jest punkt kulminacyjny w balladzie,
wypowiada się na temat utworów synkretycznych poznanych w klasach 7 i 8,
krótko opowiada, o czym jest utwór synkretyczny z kanonu lektur obowiązkowych.
dostrzega w sztuce nawiązania do poznanych utworów synkretycznych.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
wymienia cechy ballady,
wie, na czym polega synkretyzm ballady,
porządkuje wydarzenia ballady w sposób przyczynowo-skutkowy,
ocenia dzieła sztuki nawiązujące do poznanych utworów synkretycznych,
tworzy ciekawe wypowiedzi inspirowane utworami synkretycznymi z kanonu lektur obowiązkowych.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
wnikliwie omawia cechy ballady,
wyjaśnia, na czym polega synkretyzm danego dzieła,
określa funkcje punktu kulminacyjnego w balladzie,
porządkuje zebrany materiał na temat utworów synkretycznych z kanonu lektur obowiązkowych,
interpretuje dzieła sztuki nawiązujące do poznanych utworów synkretycznych,
tworzy rozbudowane wypowiedzi inspirowane utworami synkretycznymi.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
samodzielnie analizuje i interpretuje utwory synkretyczne z kanonu lektur obowiązkowych,
prezentuje według własnego pomysłu, również interaktywnie, świat przedstawiony w poznanych utworach synkretycznych.
I.2. Odbiór tekstów kultury
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
INNE TEKSTY KULTURY
określa tematykę poznanych tekstów
kultury,
wymienia elementy tekstu
kultury,
nazywa wrażenia wywołane tekstem kultury,
dostrzega różnice między literaturą piękną a literaturą publicystyczną, naukową i popularnonaukową,
wie, że są różne gatunki dziennikarskie,
rozpoznaje wywiad, artykuł, reportaż wśród gatunków publicystycznych,
wie, co to jest lid.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
wyszukuje potrzebne informacje,
prezentuje elementy obrazu, grafiki, rzeźby, fotografii itp.,
cytuje odpowiednie fragmenty tekstu publicystycznego, popularnonaukowego lub naukowego,
rozpoznaje gatunki dziennikarskie: wywiad, artykuł, reportaż,
podaje funkcje lidu,
dostrzega wartości estetyczne poznanych tekstów kultury.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
wskazuje cechy tekstów kultury,
nazywa emocje, które mogą
odczuwać postacie z obrazu, grafiki, rzeźby, fotografii,
przedstawia własne rozumienie tekstu kultury,
określa funkcje literatury pięknej, publicystycznej, popularnonaukowej i naukowej,
określa podstawowe cechy wywiadu, artykułu, reportażu,
określa znaczenie lidu.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
opowiada w kilku zdaniach o problemie rozważanym
w tekście,
opisuje elementy obrazu, grafiki, rzeźby, fotografii,
uzasadnia własne rozumienie tekstu kultury,
znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej (np. w filmach, komiksach, piosenkach) nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych,
porównuje różne dzieła,
omawia funkcje lidu.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
omawia elementy sztuki plastycznej: plan, barwy, kompozycję, światło, ruch,
dokonuje przekładu intersemiotycznego, np. tworzy historię, która mogłaby się wydarzyć w miejscu ukazanym na obrazie czy fotografii,
przedstawia własną interpretację dzieła sztuki.
II. Kształcenie JĘZYKOWE
II.1. Gramatyka języka polskiego – fonetyka
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
FONETYKA
zna pojęcie fonetyka,
zna zasady dzielenia wyrazów na głoski i sylaby,
rozpoznaje samogłoski i spółgłoski,
wie, że i w wyrazie może pełnić różne funkcje,
wie, czym są upodobnienia fonetyczne,
zna reguły akcentowania w języku polskim.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
rozumie, czym zajmuje się
fonetyka,
rozróżnia rodzaje głosek,
rozumie funkcje głoski i,
rozumie, na czym polegają zjawiska fonetyczne w polszczyźnie,
wymienia reguły akcentowania w języku polskim,
rozpoznaje wyjątki od zasad akcentowania.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
poprawnie dzieli wyrazy na litery, głoski i sylaby,
poprawnie przenosi wyrazy,
określa rolę samogłoski i,
omawia mechanizm upodobnień fonetycznych,
stosuje reguły akcentowania w języku polskim oraz prawidłową intonację,
wymienia wyjątki od zasad akcentowania.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
rozpoznaje rodzaje wszystkich głosek i omawia ich cechy,
rozpoznaje funkcję litery i w wyrazie,
objaśnia mechanizm upodobnień fonetycznych, podaje ich przykłady,
wypowiada się z prawidłową intonacją,
prawidłowo akcentuje wyrazy i zdania oraz wyjątki.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
rozumie i wykorzystuje wiedzę o głoskach oraz upodobnieniach do poprawnego mówienia i pisania,
świadomie i bezbłędnie akcentuje wyrazy i zdania we wszystkich swoich wypowiedziach oraz podczas czytania i recytacji.
II.1. Gramatyka języka polskiego – słowotwórstwo
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
SŁOWOTWÓRSTWO
zna pojęcia: temat słowotwórczy, definicja słowotwórcza, formant, a także rodzina wyrazów, wyraz pokrewny, rdzeń, rdzenie oboczne,
rozpoznaje wyraz podstawowy i wyrazy pochodne,
wie, jakie znaczenia są nadawane wyrazom przez formanty,
wie, czym są wyrazy złożone i zna podstawowe zasady ich pisowni.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
wie, czym zajmuje się słowotwórstwo,
odróżnia wyraz podstawowy od wyrazu pochodnego,
próbuje przeprowadzać analizę słowotwórczą wyrazu,
rozpoznaje znaczenia nadawane wyrazom przez formanty,
rozpoznaje wyrazy pokrewne,
rozpoznaje wyrazy złożone,
zna zasady tworzenia i pisowni wyrazów złożonych.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
wyjaśnia, czym są wyrazy podstawowe i pochodne,
przeprowadza analizę słowotwórczą wyrazu,
wyjaśnia funkcję formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym,
podaje przykłady kategorii znaczeniowych wyrazów,
rozpoznaje rodzinę wyrazów, wskazuje rdzeń i oboczności,
omawia zasady tworzenia wyrazów złożonych i objaśnia ich pisownię.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
poprawnie przeprowadza analizy słowotwórcze,
rozpoznaje rodzaj formantu w wyrazie,
omawia znaczeniotwórczą funkcję formantów,
podaje przykłady wyrazów należących do jednej rodziny,
przedstawia na wykresie zależności między wyrazami pokrewnymi,
tworzy wyrazy złożone
stosuje w praktyce zasady pisowni wyrazów złożonych.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
świadomie stosuje w swoich wypowiedziach: wyrazy podstawowe i pochodne, wyrazy należące do różnych kategorii znaczeniowych, wyrazy pokrewne i wyrazy złożone,
bezbłędnie analizuje budowę słowotwórczą wyrazu.
II.1. Gramatyka języka polskiego – fleksja
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
FLEKSJA
odróżnia części mowy odmienne od nieodmiennych,
wie, że imiesłowy przymiotnikowy i przysłówkowy są nieosobowymi formami czasownika,
zna zasady tworzenia i odmiany imiesłowów,
zna podstawowe zasady pisowni nie z różnymi częściami mowy oraz wyjątki od tych zasad,
zna wybrane zasady zapisu nazw miejscowych i nazw mieszkańców,
zna zasady odmiany imion i nazwisk w języku polskim.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
rozpoznaje nieosobowe formy czasownika: formy zakończone na -no , -to, bezokoliczniki, imiesłowy,
podaje końcówki imiesłowów,
wyjaśnia zasady tworzenia i odmiany imiesłowów,
wie, jak odróżnić imiesłów od przymiotnika,
tworzy imiesłowy z partykułą nie,
zna zasady pisowni nie z różnymi częściami mowy,
wymienia zasady odmiany i zapisu nazw miejscowych, nazw mieszkańców oraz imion i nazwisk.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
rozpoznaje, z jaką częścią mowy ma do czynienia,
określa formę fleksyjną wyrazu,
wskazuje imiesłów w zdaniu i określa jego rodzaj,
wymienia wyjątki od zasad pisowni partykuły nie,
rozpoznaje nazwy miejscowe,
stosuje zasady odmiany i zapisu nazw miejscowych i nazw mieszkańców,
poprawnie odmienia imiona i nazwiska..
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
tworzy wskazane formy fleksyjne wyrazów,
przekształca wskazane czasowniki na konstrukcje z imiesłowami,
bezbłędnie zapisuje nie z różnymi częściami mowy
uwzględnienia wyjątki od zasad pisowni partykuły nie,
podaje własne przykłady nazw miejscowych,
bezbłędnie odmienia i zapisuje nazwy miejscowe, nazwy mieszkańców oraz imiona i nazwiska,
wyjaśnia pochodzenie imion i nazwisk.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
poprawnie używa imiesłowów,
wskazuje i poprawia błędy fleksyjne,
redaguje tekst z użyciem partykuły nie z różnymi częściami mowy,
poprawia błędy swoje i innych w zapisie nie z różnymi częściami mowy, w tym z wyjątkami,
koryguje błędy swoje i innych w odmianie i zapisie nazw miejscowych, nazw mieszkańców oraz imion i nazwisk.
II.1. Gramatyka języka polskiego – składnia
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
SKŁADNIA
wie, że w polskiej składni istnieją równoważniki zdania, zdania pojedyncze i złożone (współrzędnie, podrzędnie i wielokrotnie) oraz wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania,
próbuje przekształcać równoważnik w zdanie pojedyncze, a następnie w zdanie złożone oraz w wypowiedzenie z imiesłowowym równoważnikiem zdania,
zna zasady interpunkcji w zdaniach wielokrotnie złożonych,
rozumie różnicę miedzy mową zależną a niezależną.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
rozróżnia równoważniki zdań, zdania pojedyncze, złożone (współrzędnie, podrzędnie i wielokrotnie) oraz wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania,
zna typy zdań złożonych,
tworzy wypowiedzenia wielokrotnie złożone ze zdań pojedynczych,
stosuje zasady interpunkcji w zdaniach wielokrotnie złożonych,
odróżnia mowę zależną od mowy niezależnej i umie wskazać je w tekście
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
rozpoznaje w tekście równoważniki zdań, zdania pojedyncze, złożone (współrzędnie, podrzędnie i wielokrotnie) oraz wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania,
przekształca wypowiedzenia zbudowane z różnego rodzaju zdań złożonych,
przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie,
uzupełnia zdania wyliczeniami i wtrąceniami z zachowaniem zasad interpunkcji.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
układa równoważniki zdań, zdania pojedyncze, złożone (współrzędnie, podrzędnie i wielokrotnie) oraz wypowiedzenia z imiesłowowym równoważnikiem zdania, zachowując poprawną interpunkcję,
odpowiednio nazywa wypowiedzenia składowe zdań wielokrotnie złożonych,
stosuje imiesłowowy równoważnik zdania w swoich wypowiedziach,
przy zapisie dialogu stosuje poprawną interpunkcję.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
poprawnie stosuje w swoich wypowiedziach zdanie, równoważnik zdania, imiesłowowy równoważnik zdania oraz wypowiedzenia wielokrotnie złożone,
wskazuje i poprawia błędy związane z użyciem imiesłowowego równoważnika zdania oraz składnią zdania złożonego,
przeprowadza analizę składniową zdań wielokrotnie złożonych,
redaguje tekst, w którym wypowiedzi bohaterów zapisuje w formie mowy niezależnej.
II.2. Zróżnicowanie języka
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
zróżnicowanie języka
zna pojęcia: synonim, antonim, homonim, wyraz wieloznaczny, neologizm, archaizm, kolokwializm, zapożyczenie, związek frazeologiczny,
wie, czym jest słownictwo wartościujące,
rozróżnia synonim od antonimu i homonimu, a archaizm od neologizmu,
dostrzega archaizmy w utworze,
dostrzega kolokwializmy w wypowiedzi i próbuje je zastąpić wyrazami ze słownictwa ogólnego,
wie, że zapożyczenie można zastąpić wyrazem rodzimym,
odróżnia treść i zakres znaczeniowy wyrazu,
wie, że zasób słownictwa jest stale wzbogacany,
wie, co to jest styl językowy,
zna różne rodzaje stylów językowych.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
rozumie pojęcia: synonim, antonim, homonim, wyraz wieloznaczny, neologizm, archaizm, kolokwializm, zapożyczenie, związek frazeologiczny,
wskazuje synonimy, antonimy, homonimy i frazeologizmy,
zna znaczenie wybranych związków frazeologicznych,
zna rodzaje i funkcje archaizmów, neologizmów i zapożyczeń,
zastępuje kolokwializmy wyrazami ze słownictwa ogólnego, a zapożyczenia – wyrazami rodzimymi,
tworzy wyrazy o szerszym zakresie lub bogatszej treści,
rozpoznaje zdrobnienia i zgrubienia,
zna sposoby wzbogacania słownictwa,
rozpoznaje różnice między językiem mówionym a pisanym, oficjalnym a nieoficjalnym,
rozpoznaje różne rodzaje stylów językowych,
zna środki językowe charakterystyczne dla różnych stylów.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
podaje przykłady synonimów, antonimów i homonimów,
wskazuje związki frazeologiczne w utworze, rozumie ich znaczenie,
podaje przykłady archaizmów i neologizmów, zdrobnień, zgrubień, związków frazeologicznych i określa ich funkcje w tekście,
omawia funkcje kolokwializmów i słownictwa wartościującego,
wymienia różne rodzaje zapożyczeń, wyjaśnia ich funkcje i omawia ich przydatność,
rozpoznaje i omawia wyznaczniki stylu językowego,
rozpoznaje cechy stylu w czytanym tekście,
omawia różne rodzaje stylów językowych.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
tworzy synonimy oraz antonimy konkretnych słów,
wyjaśnia różnicę między archaizmem a neologizmem oraz zdrobnieniem a zgrubieniem,
poprawnie używa frazeologizmów w swoich wypowiedziach,
interpretuje tekst, biorąc pod uwagę znaczenie i funkcję archaizmów, neologizmów, kolokwializmów,
stosuje różne sposoby wzbogacania słownictwa,
wskazuje w tekście środki charakterystyczne dla różnych stylów językowych,
podaje przykłady tekstów pisanych różnymi stylami.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
funkcjonalnie wykorzystuje zdobyte wiadomości,
urozmaica język swojej wypowiedzi,
świadomie stosuje neologizmy w swoich wypowiedziach,
świadomie używa kolokwializmów i archaizmów w celu stylizacji tekstu,
na bieżąco wzbogaca swoje słownictwo,
koryguje błędy swoje i innych,
tworzy prace w odpowiednim stylu językowym.
II.3. Komunikacja językowa i kultura języka
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
Komunikacja językowa i kultura języka
zna zasady pisowni,
wie, że istnieje norma wzorcowa i norma użytkowa,
wie, że istnieją różne rodzaje błędów językowych,
rozpoznaje teksty reklamowe,
wskazuje slogany reklamowe,
wie, że w języku istnieje perswazja,
dostrzega manipulację językową,
zna zasady dyskutowania,
stara się zabierać głos w dyskusji,
formułuje argumenty.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
wie, co to jest norma językowa i błąd językowy,
wymienia rodzaje błędów,
odróżnia normę wzorcową od normy użytkowej,
zna cechy i funkcje tekstów reklamowych,
wie, czym jest slogan,
odróżnia perswazję od manipulacji,
rozpoznaje środki służące manipulacji językowej,
zna znaczenie języka ciała w komunikacji,
zna środki retoryczne stosowane w dyskusji,
podaje przykłady słownictwa modnego,
wyraża opinię na temat zjawisk językowych i ochrony polszczyzny.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
wyjaśnia różnicę między normą wzorcową a normą użytkową,
omawia różne rodzaje błędów językowych,
przekształca wypowiedzi tak, by usunąć błędy,
określa cechy i funkcje tekstów reklamowych,
wskazuje różnicę między perswazją a manipulacją,
ocenia zasady dyskutowania,
przedstawia argumenty w dyskusji,
stosuje środki retoryczne,
wyjaśnia, na czym polega kultura języka,
podaje przykłady mody językowej.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
na przykładach wyjaśnia różnicę między normą wzorcową a użytkową,
w praktyce rozpoznaje i eliminuje różne rodzaje błędów językowych,
podaje przykłady sloganów reklamowych,
wskazuje w tekście środki służące manipulacji,
stosuje w praktyce zasady dyskutowania,
poprawnie stosuje środki retoryczne,
zastępuje słownictwo modne synonimami,
uzasadnia opinię na temat zjawisk językowych i ochrony polszczyzny.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
poprawia błędy w pracach swoich oraz kolegów / koleżanek,
na co dzień wykorzystuje wiedzę o komunikacji językowej i kulturze języka,
świadomie posługuje się perswazją,
nie poddaje się manipulacji językowej ani jej nie używa,
zna różne odmiany dyskusji,
bierze udział w debacie.
II.4. Ortografia i interpunkcja
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
Ortografia i interpunkcja
zna reguły polskiej ortografii,
zna zasady interpunkcji w zdaniach oraz sposoby przytaczania cudzej wypowiedzi.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
rozumie, że na ortografię wpływa związek między formami fleksyjnymi oraz wyrazami pokrewnymi,
rozpoznaje reguły ortograficzne,
stosuje zasady poprawnej pisowni i interpunkcji.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
w praktyce stosuje się do zasad polskiej ortografii i interpunkcji.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
poprawia błędy ortograficzne i interpunkcyjne w pracach swoich oraz kolegów / koleżanek.
III. TWORZENIE WYPOWIEDZI
Treści nauczania wskazane w Podstawie programowej dla II etapu edukacyjnego (klasy 4–8)
i zawarte w podręczniku Zamieńmy słowo dla klasy 8
ocena dopuszczająca
ocena dostateczna
ocena dobra
ocena bardzo dobra
ocena celująca
Uczeń
rozprawka, opowiadanie twórcze, przemówienie, CV, list motywacyjny, podanie
wie, czym jest rozprawka,
zna pojęcia teza i argument,
wie, że argumenty należy hierarchizować,
wie, że argument powinien być uzasadniony i zawierać odwołanie do przykładu,
wie, czym jest plan kompozycyjny,
zna cechy przemówienia i cel tej formy wypowiedzi,
zna rodzaje argumentów,
zna zwroty do słuchaczy,
wie, że w przemówieniu wykorzystuje się głos i mowę ciała,
odróżnia opowiadanie twórcze od odtwórczego,
zna typy narracji,
wie, że opowiadanie trzeba odpowiednio skomponować,
zna pojęcia retrospekcji i puenty,
pod kierunkiem nauczyciela i / lub w grupie pisze rozprawkę z tezą, opowiadanie twórcze oraz proste przemówienie,
zna pojęcie spójności tekstu,
zna wybrane kryteria oceny różnych form wypowiedzi,
wie, czym są teksty użytkowe,
wie, czemu służą CV i list motywacyjny.
spełnia wymagania na ocenę dopuszczającą, a ponadto:
wymienia elementy kompozycyjne rozprawki,
formułuję tezę,
wie, czym jest argument,
odróżnia przykład od argumentu,
wie, na czym polega hierarchizacja argumentów,
wie, co to jest wniosek,
zna zasady tworzenia planu kompozycyjnego
zna etapy pracy nad przemówieniem,
dobiera argumenty i zwroty do słuchaczy,
wie, jak wykorzystać głos i mowę ciała,
rozróżnia typy narracji,
wie, na czym polega trójdzielna kompozycja opowiadania, rozprawki, przemówienia,
rozumie znaczenie retrospekcji i puenty,
pisze rozprawkę z tezą, opowiadanie twórcze i przemówienie,
zna środki językowe nadające tekstowi spójność,
przekształca tekst tak, by tworzył logiczną całość,
rozpoznaje w tekstach wnioskowanie,
wymienia kryteria oceny różnych form wypowiedzi,
odróżnia podanie od innych form użytkowych,
zna elementy kompozycyjne CV i listu motywacyjnego.
spełnia wymagania na ocenę dostateczną, a ponadto:
wymienia cechy rozprawki,
odróżnia tezę od hipotezy,
odróżnia argument od kontrargumentu,
ilustruje argument przykładem,
próbuje uporządkować wywód,
pracuje nad planem kompozycyjnym,
podejmuje próbę wnioskowania,
pisze rozprawkę z hipotezą oraz przemówienie, w którym odpiera przewidywany kontrargument,
uzasadnia dobór argumentów,
stosuje odpowiednie zwroty do słuchaczy,
wskazuje różnice między opowiadaniem twórczym a odtwórczym,
stosuje różne typy narracji w opowiadaniu,
stosuje akapity dla oznaczenia głównych elementów kompozycyjnych tekstu,
stosuje w opowiadaniu retrospekcję i puentę,
dba o spójność tworzonego tekstu,
stosuje środki językowe nadające tekstowi spójność,
ocenia różne formy wypowiedzi, stosując poznane kryteria,
wyjaśnia, czym są CV, list motywacyjny i podanie,
umie napisać wskazany tekst użytkowy.
spełnia wymagania na ocenę dobrą, a ponadto:
stawia ciekawe / oryginalne hipotezy,
formułuje kontrargumenty,
hierarchizuje argumenty,
zgadza się z cudzym poglądem lub z nim polemizuje, rzeczowo uzasadniając własne zdanie,
formułuje wnioski,
porządkuje wywód argumentacyjny,
sporządza plan kompozycyjny,
funkcjonalnie korzysta ze zwrotów do słuchaczy,
używa środków retorycznych,
świadomie wykorzystuje głos i mowę ciała,
stosuje w opowiadaniu sześć elementów urozmaicania stylu,
rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych,
pisze rozwiniętą rozprawkę
z tezą i hipotezą, ciekawe rozbudowane przemówienie i opowiadanie twórcze,
omawia zasady tworzenia konkretnych tekstów użytkowych,
tworzy tekst jako logiczną całość,
pisze podanie zgodnie z wszelkimi wymogami tej formy wypowiedzi,
poprawnie tworzy dokumenty aplikacyjne.
spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą, a ponadto:
samodzielnie pisze spójną i rozwiniętą rozprawkę z tezą oraz hipotezą, uwzględniając wszystkie wymogi tej formy wypowiedzi,
samodzielnie pisze spójne przemówienie, używając różnych środków retorycznych i różnych rodzajów argumentów,
publicznie wygłasza swoje przemówienie,
samodzielnie pisze spójne rozwinięte i ciekawe opowiadanie twórcze, uwzględniając wszystkie wymogi tej formy wypowiedzi,
koryguje własne i cudze błędy związane z tworzeniem form wypowiedzi,
tworzy bezbłędnie pisma użytkowe.